Koninklijke Fanfare Vermaak na Arbeid: meer dan 145 jaar jong
Wat destijds de aanleiding is geweest voor de oprichting van de oudste muziekvereniging in Rijkevorsel, is vandaag de dag niet geweten en zal wellicht voor altijd een vraagteken blijven. Vaststaande feiten zijn wel dat in 1878 in de provincie Antwerpen niet minder dan dertien fanfares werden gesticht en dat dorpsfanfares in die tijd veelal de politieke toon aangaven.
Omdat de kronieken van de Koninklijke Fanfare Vermaak na Arbeid – verder VNA genoemd – pas op 22 april 1879 aanvangen, meenden sommigen dat de fanfare in 1879 is gesticht. Alhoewel de juiste oprichtingsdatum niet te achterhalen is, kan met zekerheid worden gesteld dat voormeld jaartal onjuist is. Uit verslagen, opgetekend in het oudste register, blijkt duidelijk dat VNA op 22 april 1879 reeds een half jaar of mogelijk nog langer bestond. In het eerste kasverslag staat op de debetzijde vermeld dat, d.d. 13 april 1879, een uitgave van 189 Belgische frank werd betaald aan M. Cartol, de eerste dirigent van VNA, voor het geven van lessen gedurende 27 weken. Hierdoor wordt algemeen aangenomen dat VNA in 1878 werd gesticht.
De namen van de initiatiefnemers bij de oprichting zijn helaas niet echt gekend. Toch mag worden verondersteld dat ze zich onder de bestuursleden van het eerste uur bevonden en dat Constant Van Den Bossche een belangrijke rol bij de oprichting moet hebben gespeeld. Als leerlooier, brouwer en gemeenteontvanger zorgde Constant Van Den Bossche destijds voor een grote financiële inbreng. Tijdens de vergadering van 22 april 1879 werd Jan Van Roey gekozen als voorzitter, Jan Eelen tot ondervoorzitter, Jos Van Roey tot secretaris, Karel Geerts tot schatbewaarder en Antoon Debonnaire tot boetmeester.
De daaropvolgende jaren trad VNA vooral op tijdens concerten, optochten en de toneelopvoeringen van het toneelgezelschap dat in de schoot van onze fanfare bestond. Tijdens de Eerste Wereldoorlog van 1914-1918 hield het muziekleven op maar nog voor het einde van deze oorlog, in oktober 1917, hernam VNA haar activiteiten.
Echter, de jaren die volgden zouden er niet rooskleuriger op worden. Zoals zovele verenigingen met een gezegende leeftijd bleef ook VNA niet gespaard van tegenslagen. Omstreeks 1920 ontstond in de schoot van VNA een orkestje dat zich ‘De Dauwtrappers’ noemde. Het trad op tijdens allerhande festiviteiten onder de naam het ‘Rijckevorsels Orkest’. In 1922 werd deze naam gewijzigd in ‘De Kunstminnaars’. Nog in het voorjaar van 1922 ontstonden er moeilijkheden tussen enkele muzikanten en het toenmalig bestuur. Door het ontslag van vijf muzikanten verlieten nog eens meer dan de helft van de muzikanten van het fanfareorkest. Dit heeft geleid tot de oprichting van de ‘Koninklijke Harmonie Broederband’.
Eén jaar na de breuk herstelde VNA zich reeds flink en werd het aantal muzikanten terug aangevuld. Drie jaar later deden de gemeenteraadsverkiezingen van 10 oktober 1926 de ‘muziekboot’ terug wankelen. De nasleep van deze gemeenteraadsverkiezingen zorgde toen voor een grote verdeeldheid in Rijkevorsel die de voorzitter deed wegblijven alsook een groot deel van de muzikanten die de ‘repetitiën’ niet meer bijwoonden. Gelukkig bleven een aantal mensen bereid om in deze moeilijke tijden verder te werken. Op vraag van verschillende bestuursleden werd op 8 april 1927 aan erevoorzitter Edmond Van Roey de opdracht gegeven een einde te stellen aan deze situatie. Zijn kordate optreden heeft ertoe geleid dat vanaf nieuwjaar 1928 geen gemeenteraadsleden meer mochten zetelen in ‘het bestuur der maatschappij’.
In die periode was VNA op weg een ‘harmonie’ te worden. De ‘Gazet van Hoogstraten’ schreef op 16 juni 1928: “Het festival, ingericht op 1 en 8 juli 1928 ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van de Koninklijke Fanfare Vermaak na Arbeid, zal een schitterende bijval hebben. Niet minder dan 42 muziekverenigingen hebben hun inschrijving toegezonden. Wat zal ‘Vorsel’ moeten feesten die twee dagen”. Een week later stond in diezelfde ‘Gazet van Hoogstraten’ het volgende te lezen: “Festival der Koninklijke Harmonie. De harmoniemaatschappij ‘Vermaak na Arbeid’, voor enkele weken Koninklijke Harmonie benoemd, zal hare verheffing tot deze titel met luisterrijke feesten vieren. Een festival waaraan 46 fanfaren, harmonie en zangverenigingen hunnen deelneming hebben toegezonden zal deze gebeurtenis vereeuwigen”. Wat de jaren nadien ertoe geleid heeft om de orkestvorm terug om te vormen naar een fanfare is niet bekend.
Net zoals de Eerste Wereldoorlog deed de Tweede Wereldoorlog van 1940-1945 alle activiteiten wederom stilvallen. Doch, na de oorlog werd de draad weer opgenomen, al telde VNA op dat ogenblik slechts twintig muzikanten. In 1954 werd, zij het met een jaar vertraging, opnieuw met een tweedaags festival het 75-jarig jubileum gevierd. Tien jaar later komt VNA meer naar buiten, onder andere door deelname aan vele muziekwedstrijden waarbij veel lof wordt geoogst en verschillende eerste prijzen worden behaald waaronder het winnen van het provinciaal kampioenschap.
In 1971 wordt in de schoot van VNA een ‘drumband’ opgericht. Een succesrijk initiatief zo bleek want reeds in 1974 behaalde zij de eerste plaats op het provinciaal kampioenschap. Gestaag zette het succes zich verder zodat in 1982 onze drumband 27 meisjes telde, bijgestaan door vier percussionisten uit het fanfareorkest. Een lang leven bleek de drumband jammer genoeg niet beschoren. Nog maar pas in een nieuw kleedje gestoken – nieuwe uniformen – hield de drumband rond 1985 op te bestaan. Het ledenaantal was te zeer geslonken om nog een reden van bestaan te hebben.
1978 was voor VNA een groots jaar. De fanfare had, ondanks de vele tegenslagen en beide wereldoorlogen, de gezegende leeftijd van 100 jaar bereikt. Het 100-jarig jubileum werd dan ook gevierd met tal van festiviteiten. Datzelfde jaar wordt door de voorzitter van Fanfare en Drumband Sint-Rochus uit het Nederlandse Rijkevoort de grondslag gelegd voor een verbroedering met een Belgische muziekvereniging. De nagenoeg treffende gelijkenis tussen beide dorpsnamen werd genomen als uitgangspunt en werd er bekeken welke eventuele gelijkenissen er konden bestaan tussen Rijkevorsel en Rijkevoort. Een schrijven werd gericht aan het toenmalige gemeentebestuur van Rijkevorsel. Omdat Rijkevorsel drie muziekverenigingen telt werd gekozen voor VNA, de oudste van de drie. In 1979 werd dit initiatief verder uitgewerkt en resulteerde dit in een eerste schrijven aan Jef Van Den Kinschot, toenmalig secretaris van VNA. De verwondering moet wellicht groot zijn geweest, toen hij deze brief ontving. Dit schrijven is niet onbeantwoord gebleven. Sinds 1980 verbroederde VNA elke twee jaar met Fanfare en Drumband Sint-Rochus, afwisselend in Rijkevorsel of in Rijkevoort. Helaas duren mooie liedjes niet lang. Wegens een tekort aan belangstelling en na iets meer dan 30 jaar werd in april 2011 in alle vriendschap besloten een punt te zetten achter deze verbroedering.
In 2001 werd ons jeugdorkest JeuFa boven de doopvont gehouden, opgericht op initiatief van toenmalig dirigent Geert Versavel. Naar het voorbeeld van de geschiedenis werd in 2003 het 125-jarig jubileum gevierd met een driedaags festival waarop enkele grote orkesten uit België te gast waren: het inmiddels ter ziele gegane Vlaams Fanfareorkest uit Herentals, de tromboneklas van het Koninklijk Muziekconservatorium uit Brussel en het eveneens ter ziele gegane Brassband Midden-Brabant uit Nossegem.
Overzicht van de voorzitters, secretarissen, penningmeesters en dirigenten, van 1878 tot heden
Voorzitters
• Jan Van Roey: 1879-1919
• Jos Eelen: 1919-1921
• René Michielsen: 1921-1922
• Gustaaf Janssens: 1922-1927
• Louis Janssen: 1927-1927
• Edmond Van Roey: 1927-1939
• Dr. Gustaaf Helsen: 1945-1959
• Frans Van Den Langenbergh: 1959-1963
• Vital Sterkens: 1963-1983
• Emiel Nooyens: 1983-1992
• Aloïs Mertens: 1992-1999
• Herman Oomen: 1999-2006
• Ben Michielsen: 2006-2009
• Serge Van Den Langenbergh: 2009-2016
• Ruth Geysen: 2016-2021
• Jonas Geens: 2021-…
Secretarissen
• Jos Van Roey: 1879-1881
• Corneel Janssens: 1881-1886
• Jos Floren: 1886-1904
• Leo Mariën: 1904-1919
• August Fransen: 1919-1922
• Edward Simons: 1922-1924
• René Debonnaire: 1924-1927
• Edward Simons: 1927-1936
• Emiel Beersemans: 1936-1939
• Karel Mariën: 1945-1965
• Jef Van Den Kinschot: 1965-1980
• Aloïs Mertens: 1980-1992
• Willy Arnouts: 1992-2000
• Michel Belmans: 2000-…
Penningmeesters
• Hendrik Kranen: …-2002
• Liliane De Vos: 2002-2012
• Karine Verhoeven: 2012-2020
• Jonas Geens: 2020-2021
• An Hermans: 2021-…
Dirigenten
• M. Cartol: 1878-1879
• L. Antoni: 1878-1879
• J. Vermeuren: 1879-1880
• J. Van Gestel: 1880-1890
• L. Wouters: 1890-1891
• Ferdinand Peeraer: 1891-1921
• Constant Weyns: 1921-1922
• Edward Frederix: 1922-1927
• Edmond Martens: 1927-1928
• Leon D’Hondt: 1928-1932
• Theo Van Sas: 1932-1938
• P. Wijngaarden: 1938-1940
• Gustaaf Van Beeck: 1945-1954
• Emiel Simons: 1954-1968
• Gustaaf Mertens: 1968-1998
• Bart van Nieuwenhuyze: 1998-2000
• Geert Versavel: 2000-2011
• Koen Dries: 2011-2016
• Wim Sas: 2016-2022
• Jan Aernouts: 2022-…
Bron: Jaarboek 1984 Heemkundige Kring Rijkevorsel